ΠΑΝΑΓΙΑ  Η ΣΚΟΠΙΩΤΙΣΣΑ

Μερικές Πληροφορίες για την εικόνα στο Morsbach

Όχι μακρυά  από το Siegen και το Olpe βρίσκεται το γραφικό χωριό Morsbach.

      Στην (ρωμαιοκαθολική) εκκλησία του St. Gertrud, διαφυλάσσεται ένα κειμήλιο μεγάλης αξίας: η βυζαντινή εικόνα της Παναγίας της Σκοπιώτισσας. Προέρχεται από την νήσο Ζάκυνθο. Εκεί, κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού, υψώνεται ένα μεγάλο βουνό, το οποίο φαίνεται να φυλάγει σαν σκοπός το νησί. Γι’αυτό οι κάτοικοι του νησιού το έχουν ονομάσει „Σκοπό“. Παλαιώτερα υπήρξε στην κοριφή του βουνού και ένα μοναστήρι της Παναγίας με μια περίφημη εικόνα: η Παναγία η Σκoπιώτισσα. Σήμερα όμως το μοναστήρι είναι ερείπιο, κατεστραμμένο από την πάροδο του χρόνου, από τις διάφορες κατοχές, που έζησε η Ζάκυνθος, και ειδικά από σεισμούς, που έπληξαν το νησί. Πως έφυγε η εικόνα από το νησί είναι άγνωστο. Αφού πρόκειται  για ένα έργο τέχνης του ΙΓ αιώνα, μήπως την πούλησε κανείς; Μήπως την έκλεψε κανείς; Μήπως την έκρυψε κανείς για να την προστατέψει από „σεισμού, πυρός, μαχαίρας, επιδρομής αλλοφύλων“ και χάθηκε με αυτόν τον τρόπο.

      Αυτό που ξέρουμε, είναι ότι το 1933 ο τότε ρωμαιοκαθολικός εφημέριος του χωριού Morsbach, Karl Starck, ανακάλυψε την εικόνα σε παλαιοπωλείο της Κολωνίας και την αγόρασε για τον ενοριακό ναό του. Έκανε έρευνες για την προέλευση της εικόνας, φώναξε ειδικούς και επιστήμονες να την δουν. Διαπιστώθηκε ότι η εικόνα, που έχει την επιγραφή „Η ΣΚΟΠΙΩΤΗΣΣΑ“ , προέρχεται πραγ-ματικά από το εν λόγω νησί. Η Ζάκυνθος  ήταν, ως γνωστό, για πολλά χρόνια κάτω από τον στρατιωτικό και οικονομικό έλεγχο των Ενετών. Μια δυτική επίδραση διακρίνεται φυσικά και στην διαμόρφωση της εικόνας: Σε αντίθεση προς την δυτική τέχνη η ορθόδοξοι αγιογράφοι αποφεύγουν σκοπίμως να απεικονίσουν την Παναγία μόνη της, δηλαδή χωρίς τον Χριστό. (Η Ορθοδοξία συνδέει πάντα την ευλάβειά μας προς την Παναγία με το γενονώς της Γέννησης του Υιού της, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.) Η Σκοπιώτισσα όμως είναι μόνη της. Πως εξηγείται;  Η απάντηση είναι απλή: φαίνεται, ότι αρχικά η εικόνα αποτελούσε τμήμα ενός τρίπτυχου, τριών εικόνων δηλαδή: του Χριστού στη μέση, και δεξιά και αριστερά της Παναγίας και του Προδρόμου, που δείχνουν προς τον Κύριο.

      Παλαιότερα διακρινόταν μόνο το δεξί χέρι της Παναγίας, που δείχνει και μας „οδηγεί“ στον Χρηστό. Είναι δηλαδή ο γνωστός τύπος της εικόνας της Παναγίας της Οδηγήτριας“ Αργώτερα προστέθηκαν από μεταγενέστερους αγιογράφους το αριστερό χέρι και το (επίσης δυτικής προελεύσεως) στέμμα της Παναγίας.

      Από το 1933 η εικόνα της Παναγίας αγαπήθηκε από τους κατοίκους του Morsbach και σχεδόν σε κάθε σπίτι του χωριού υπάρχει αντίγραφό της. Προσελκύει όμως και προσκυνητές από άλλα μέρη. Από το 1984 οι  Έλληνες της περιοχής μαζί με συμπατριώτες από την Ρηνανία, την Βεστφαλία και την Έσση μαζεύονται μια μέρα του Χρόνου για το ετήσιο προσκύνημά τους Ιερείς και λαός προσεύχονται ταπεινά στην ξενιτευμένη εικόνα της Παναγίας, τελούν Θ. Λειτουργία και περιφέρουν την εικόνα με κατανυκτική λιτανεία γύρω από τον ιστορικό Ναό. Το απόγευμα της  μέρας ψάλλουν τον Παρακλητικό Κανόνα της Παναγίας και γυρίζουν με καινούργιες δυνάμεις στα σπίτια τους.

      Γι’αυτό η αξία της Εικόνας δεν είναι μόνο χρηματική, αρχαιολογική ή καλλιτεχνική: Για μας είναι πρώτ’ απ’ όλα πνευματική. Για μας τους ορθοδόξους είναι ένα κομμάτι της ίδιας της ταυτότητάς μας, κρυμμένο και αναποκάλυπτο μέχρι την καθιέρωση του ετησίου προσκυνήματος. Πολλές φορές ακούμε στην Παλαιά Διαθήκη τη διαβεβαίωση  „ Ο τόπος αυτός άγιος εστίν“. Την ίδια εμπειρία είχαμε κι’ εμείς όταν βρέθηκε η εικόνα αυτή. Δεν εννοώ φυσικά τον συγκεκριμένο τόπο, αλλα παντού, όπου και να ζούμε, η φιλανθρωπία του Θεού μα επιφυλάσσει τέτοια σημεία παρηγοριάς. Αρκεί να ανοίξουμε τα μάτια της καρδιά μας.